Β67 - Αναβαθμίδες καλλιέργειας στον οικισμό Μαρμάρι, κοντά στο ακρωτήριο Ταίναρο

Η ανάγκη για εξεύρεση καλλιεργήσιμης γης στις απότομες πλαγιές της Μάνης, όπου οι ντόπιοι θα μπορούσαν να σπείρουν σιτηρά και όσπρια, οδήγησε στην κατασκευή αναβαθμίδων καλλιέργειας. Με πρώτη ύλη την πέτρα, οι Μανιάτες έχτισαν με ξερολιθιά τα λεγόμενα χταρώματα, πεζούλες ή χτάρια, σε πλαγιές βουνών με μεγάλη κλίση, διαμορφώνοντας έτσι χώρους καλλιέργειας. Αφού έχτιζαν κάθετους τοίχους, «γέμιζαν» το κενό με χώμα που μάζευαν από τη γύρω περιοχή ή που το μετέφεραν οι ίδιοι από άλλα, πιο γόνιμα σημεία της Μάνης. Αυτή η πράξη τόσο εντυπωσίασε τον Οθωμανό περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (β’ μισό 17ου αι.), που τους χαρακτήρισε «κλέφτες χώματος». Με τη μέθοδο αυτή προέκυπταν κομμάτια γης με βάθος, πιο γόνιμα και με δυνατότητα κατακράτησης μεγαλύτερου ποσοστού υγρασίας. Αναβαθμίδες καλλιέργειας υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Όμως, ειδικά το τοπίο της Μέσα Μάνης εντυπωσιάζει λόγω της πυκνότητας των αναβαθμίδων στις πλαγιές της χερσονήσου.